داوری اجباری و مصادیق آن در حقوق ایران

نوع مقاله : مقاله تخصصی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد واحد شهر قدس

2 کارشناسی ارشد حقوق خصوصی

چکیده

قانون‌گذار گاهی، تنها راه‌حل اختلاف برخی از موضوعات را داوری دانسته و سبب شکل‌گیری داوری اجباری در نظام حقوقی شده است.لذا داوری یا اختیاری است که منشأ قراردادی دارد و یا اجباری است که منشأ قانونی دارد. در داوری اجباری، طرفین در ارجاع یا عدم ارجاع اختلاف به داوران، اختیار و اراده‌ای ندارند و قانون آن ها را ملزم می کند که به داوری مراجعه نمایند. داوری اجباری، به‌هیچ‌وجه منافی حق دادخواهی به شمار نمی‌رود، چراکه سلب حق دادخواهی هنگامی صادق است که هیچ مرجع تظلم خواهی وجود نداشته باشد. از طرفی، دادخواهی صرفاً به معنای مراجعه به دادگاه‌های دولتی نبوده و مراجعه به داوری نیز تکافوی حق دادخواهی را می نماید. از مصادیقی که روند داوری اجباری در آن جریان دارد می‌توان به اختلافات بازار اوراق بهادار، پیش‌فروش ساختمان، خصوصی‌سازی، قراردادهای پیمانکاری و اختلافات خانوادگی اشاره کرد. در این پژوهش، با روش توصیفی تحلیلی می توان برشمرد که هرچند داوری اختیاری اصل و داوری اجباری استثناء است، اما جهت جلوگیری از اطاله دادرسی،کاهش پرونده های قضایی، سرعت بیشتر در رسیدگی به اختلافات و...ساز و کار نهاد داوری اجباری مفید ارزیابی می گردد.

کلیدواژه‌ها

کتب و مقالات فارسی:
1-خدابخشی، عبدالله(1391) ،حقوق داوری و دعاوی مربوطه آن در رویه قضایی، تهران، شرکت سهامی انتشار
2-رامین، محمدعلی(1392)، حل‌وفصل اختلافات دربازارسرمایه، تهران: انتشارات بورس،1392
3-سروی، محمدباقر(1390)، بررسی جایگاه داوری در قانون پیش‌فروش ساختمان، مجله قضاوت، سال اول، شماره 70
4-سوادکوهی، سام(1379)، تولدداوری اجباری یامرحله ای ازدادرسی؛ نگرشی به هیئت داوری وشورای حل اختلاف در قانون برنامه سوم توسعه، ماهنامه دادرسی، سال چهارم، شماره 22
5-شمس، عبدالله(1384)، آیین دادرسی مدنی، جلد سوم، تهران: دراک
6-صادقی، محمد؛ صادقی مقدم، محمد حسن(1394) مرجع صلاحیت‌دار حل اختلاف در بازار سرمایه ایران، فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی، شماره 2
7-صادقی مقدم، محمدحسن و میرزاده کوهشاهی، نادر(1392)، آیین رسیدگی به تخلّفات اداری کارکنان دولت. تهران: انتشارات دانشگاه تهران
8-عبده، جلال(1318)،داوری الزامی واختیاری، مجله مجموعه حقوقی دادگستری، شماره 126
9-کاتوزیان، ناصر(1373)، اعتبارامرقضاوت شده در دعوای مدنی، تهران: کانون وکلای دادگستری مرکز
10-کریملو، وجیهه(1389)، داوری بازار اوراق بهادار در نظام حقوقی ایران، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی
11-کریمی، عباس، پرتو، حمیدرضا(1392)،  حقوق داوری داخلی، تهران: موسسه انتشارات دادگستر
12-مافی، همایون(1395)، شرحی برقانون داوری تجاری بین‌المللی ایران، تهران: انتشارات دانشگاه علوم قضایی وخدمات اداری
13-محمد زاده اصل، حیدر(1379)، داوری در حقوق ایران، تهران: انتشارات ققنوس
14-ممی زاده، مهدی(1389)، ماهیت، شرایط وآثارقراردادهای پیش‌فروش ساختمان، ماهنامه کانون، سال اول، شماره 92
15-میرزایی منفرد، غلامعلی(1390)، حقوق بازار اوراق بهادار (بخش اختلافات)، تهران: نشرمیزان
16-واحدی، قدرت الله(1377) آیین دادرسی مدنی، جلد 3، تهران: نشرمیزان
17-هدایت نیا، فرج الله(1387)، داوری در حقوق خانواده، قم: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ واندیشه اسلامی
منابع عربی:
18-اسدی حلی، ابی منصورحسن بن یوسف بن مطهر(1410ق)، ارشادالاذهان، جلد 2، قم: موسسه النشرالاسلامی
19-بحرانی، یوسف، (1415ق)الحدائق الناظره، جلد 24، قم: جماعه المدرسین، بی تا.
20-حرعاملی، محمدبن حسن(1409ق)، وسائل الشیعه فی تحصیل مسائل الشرعیه، جلد 16، قم: موسسه تبیان
21-طوسی، ابن جعفرمحمدبن الحسن(1417ق)،الخلاف، جلد 4، قم: موسسه النشرالاسلامی
22-قاضی ابن براج، عبدالعزیز(1406ق)، المهذب، جلد 2، قم: جامعه مدرسین
23-محقق حلی، ابی القاسم نجم الدین(1409ق)، شرایع الاسلام، تهران: استقلال
24-مکی عاملی (شهیدثانی)، محمدبن جمال الدین(1410ق)، شرح اللمعه، جلد 4، قم: داوری