آموزه‌های حقوقی گواه
بررسی تطبیقی مبانی مسئولیت مبتنی بر تقصیر و بدون تقصیر در حقوق مسئولیت مدنی ایران و انگلستان
نوع مقاله : مقاله تخصصی
نویسندگان
1 استادیار دانشگاه علوم قضایی
2 کارشناس ارشد حقوق خصوصی
چکیده
تقصیر به معنای تجاوز و تعدی از رفتار و عملکرد انسانی معقول و متعارف است. تقصیر نقش قابل توجهی در حقوق مسئولیت مدنی ایفا می‌کند؛ به نحوی که قواعد عمومی مسئولیت مدنی، بسته به اینکه بر مبنای تقصیر یا بدون توجه به آن وضع شده باشند، در یکی از دو دسته مسئولیت مبتنی بر تقصیر و مسئولیت بدون تقصیر می‌گنجند. مسئولیت مبتنی بر تقصیر در حقوق ایران و انگلستان به عنوان اصل پذیرفته شده است. البته این اصل، در حقوق انگلستان بر خلاف حقوق ایران، در قالب یک قاعده کلی نیامده و از بررسی موردی خطاهای مدنی مختلف قابل استخراج است. مسئولیت بدون تقصیر نیز در حقوق دو کشور به صورت استثنایی بر اصل مسئولیت مبتنی بر تقصیر مطرح شده است. در پایان می توان گفت علی رغم اینکه حقوق دو کشور، ریشه در دو نظام حقوقی مختلف یعنی کامن لا و سیویل لا دارد، شباهت قواعد کلی مسئولیت مدنی آنها کم نیست و تنها در نحوه‌ی استخراج اصل مسئولیت مبتنی بر تقصیر و استثنای مسئولیت بدون تقصیر، تفاوت‌هایی مشاهده می‌شود.
کلیدواژه‌ها
الف: کتب
1- امامی، سید حسن(1385)، حقوق مدنی، تهران: اسلامیه، جلد اول
2- امیری قائم مقام، عبدالمجید(1385)، حقوق تعهدات، تهران: میزان، جلد اول
3- باریکلو، علیرضا(1389)، مسئولیت مدنی، تهران: میزان
4- بهرامی احمدی، حمید(1388)، مسئولیت مدنی، تهران: میزان
5- جعفری لنگرودی، محمد جعفر(1390)، مبسوط در ترمینولوژی حقوق، تهران: گنج دانش، جلد دوم
6- جعفری لنگرودی، محمد جعفر(1390)، مبسوط در ترمینولوژی حقوق، تهران: گنج دانش، جلد اول
7- حکمت نیا، محمود(1386)، مسوولیت مدنی در فقه، قم: پژوهشگاه علم و فرهنگ اسلامی
8- خدابخشی، عبدالله(1389)، جبران خسارت کارگران، تهران: انتشار
9- داراب پور، مهراب(1390)، مسئولیت های خارج از قرار داد، تهران: مجد
10- زوایگرت، کنارد، کوتس، هاین(1393)، درآمدی بر حقوق تطبیقی، ترجمه نوعی، الیاس، نوعی، محمد، تهران: مجد
11- صفایی، سید حسین، حبیب الله رحیمی(1390)، مسئولیت مدنی، تهران: سمت
12- عباسلو، بختیار(1390)، مسئولیت مدنی، تهران: میزان
13- عمید زنجانی، عباسعلی(1389)، موجبات ضمان، تهران: میزان
14- قاسم زاده، سید مرتضی(1387)، مبانی مسئولیت مدنی، تهران: میزان
15- کاتوزیان، ناصر(1387)، الزام های خارج از قرارداد، تهران: دانشگاه تهران، جلد اول
16- کاتوزیان، ناصر(1385)، وقایع حقوقی، تهران: انتشار
17- محقق داماد، سید مصطفی(1389)، قواعد فقه (بخش مدنی1)، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی
18- مدنی، سید جلال الدین(1383)، حقوق مدنی، تهران: پایدار، جلد سوم
19- یزدانیان، علیرضا(1386)، قواعد عمومی مسئولیت مدنی، تهران: میزان، جلد اول
ب) مقالات
20- اصلانی، حمیدرضا(1384)، «مفهوم و جایگاه تقصیر در مسئولیت مدنی قهری و قراردادی»، مجله تخصصی الهیات و حقوق، شش 15 و 16
21- حاجی نوری، غلامرضا(1391)، «نقش تقصیر در ضمان ناشی از تسبیب»، فصلنامه حقوق، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، دوره 42، شماره 3
22- قربان پور، امیر مهدی(1385)، «تقصیر و رابطه سببیت در نظام مسئولیت مدنی»، مجله حقوقی دادگستری، ش 54
23- کاتوزیان، ناصر(1388)، «تحول مفهوم تقصیر در حقوق مسئولیت مدنی»، فصلنامه حقوق، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، دوره 39، شماره 1
24- هاشمی، سید علی(1387)، «تفاوت تقصیر در مسئولیت قراردادی و مسئولیت خارج قرارداد؛ مطالعه ی تطبیقی در فقه امامیه، حقوق ایران و فرانسه»، پژوهشنامه حقوق اسلامی، سال نهم، شماره 1
ج)لاتین
A. Books:
25. Calnan(2009), Alan, Duty and Integrity in Tort Law, 1st edn., North Carolina, Carolina Academic Press
26. Cane, peter(2006), Atiyah›s Accidents, compensation and the Law, 7th edn.,Cambridge, Cambridge University Press
27. Cooke, John(2009), Law of Tort, 9th edn., Edinburgh, Pearson Longman
28. De Cruz, Peter(1999), Comparative Law in a Changing World, 2nd edn.,Lodon, Cavendish Publishing
29. Elliott, Catherine(2009), & Quinn, Frances, Tort Law,7th edn., Edinburgh, Pearson Longman
30. Fletcher, George(2008), Tort Liability for Human Rights Abuses, 1st edn., Oxford, Hart publishing
31. Garner, Bryan A.(2004), Black›s Law Dictionary, 8th edn., New York, Thomas West,
32. Giliker, Paula(2010), Vicarious Liability in Tort, 1st edn., New York, Cambridge university Press
33. Hall, Timothy L.(2004), the U.S legal system, Vol. II,California, Salem Press,first edn
34. Harpwood, Vivienne(2009), Modern Tort Law, 7th edn., New York , Routledge-Cavendish
35. Koziol, Helmet & Barbara C. Steininger(2009), Tort and Insurance Law yearbook (European Tort Law 2008), 1st edn., Germany, Springer
36. Markesinis, Basil S.(2002), Unberath, Hannes, The German Law of Torts, 4th edn., Portland, Hart Publishing
37. Martin, Elizabeth A.(2003), Oxford Dictionary of Law, 5th edn., New York, oxford university press
38. Samuel, Geoffrey(2001), Law and Obligations and legal Remedies, 2 nd edn., London, Cavendish
39. Von Bar, Christian & Drobnig(2004), Ulrich the Interaction of contract law and Tort and Property Law in Europe (A comparative Study), 1st edn., Munchen, Sellier (European Law Publishers)
B. Articles:
40. Battesini, Eugenio(2013), Comparative Tort Law and Economics: Strict Liability in Brazilian Legal Practice
41. Borghetti, Jean-Sébastien(2009), “The definition of la faut in the avant-projet de réforme”, pp. 271- 289 Cited in Cartwright, John, Stefan Vogenaur & Simon Whittaker, Reforming the French Law of Obligations, 1 st edn., Oxford, hart publishing
42. Brueggemeier, Gert(2012), Risk and Strict Liability: The Distinct Examples of Germany, the US and Russia (December 1, 2012). EUI Working Papers Law No.
43. Büyüksagis, Erdem and Van Boom(2013), Willem H., Strict Liability in Contemporary European Codification: Torn between Objects, Activities, and Their Risks Georgetown Journal of International Law, Vol. 44, No.
44. Calnan, Alan(2007), The Fault(s) in Negligence Law. Quinnipiac Law Review, Vol. 25
45. Descheemaeker, Eric(2012), Obligations quasi ex delicto and Strict Liability in Roman Law (January 19, 2012). 31 Journal of Legal History (2010), pp. 1-20; Edinburgh School of Law Research Paper No.
46. Gerhart, Peter M.(2007), The Death of Strict Liability. Case Legal Studies Research Paper No. 7-12.
47. Henderson, Jane(2009), “Entrepreneurs and consumers as subjects of Civil law”, pp. 171-180 Cited in, William Simons, Private and Civil Law in the Russian Federation, volume 60, Boston, Martinus Nijhoff Publishers
48. Kotler, Martin A.(1997), Reconceptualizing Strict Liability in Tort: An Overview (January 1, 1997). Vanderbilt Law Review, Vol. 50
49.McDonald, Barbara(2005), Legislative Intervention in the Law of Negligence: The Common Law, Statutory Interpretation and Tort Reform in Australia. Sydney Law School Research Paper No. 06/20; Sydney Law Review, Vol. 27, No. 3
50 . Miller, Nelson P., An Ancient Law of Care (September 9, 2011). Available at SSRN: http://ssrn.com/abstract=1924907 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.1924907
51. Mondello, Gerard(2011), Hazardous Activities and Civil Strict Liability: The Regulator›s Dilemma. FEEM Working Paper No. 21
52. Nottage, Luke R.(2005), A Decade of Strict-Liability Litigation under Japan›s Product Liability Law of 1994. Sydney Law School Research Paper No. 06/16; Australian Product Liability Reporter, Vol. 16, No. 5
53. Van Boom, Willem H.(2004), Some Remarks on the Decline of Rylands v. Fletcher and the Disparity of European Strict Liability Regimes
54. Wagner, Gerhard(2011), Strict Liability in European Private Law. HANDBOOK OF EUROPEAN PRIVATE LAW, Jürgen Basedow, Klaus J. Hopt and Reinhard Zimmermann, eds., Forthcoming.
)