وضعیت فقهی و حقوقی شرط عدم توالد و تناسل ضمن عقد نکاح

نوع مقاله : مقاله تخصصی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی رحمة الله علیه

2 کارشناس ارشد حقوق خصوصی

چکیده

با شناخت ماهیت و ذات عقد نکاح باید معلوم نمود که مقتضا، هدف و حقیقت آن چیست؟ سپس با بررسی حق یا حکم بودن امر مباح توالد و تناسل، می‌توان در شمول، و یا عدم شمول شرط عدم توالد و تناسل، تحت قاعده «المؤمنون عند شروطهم» بحث نمود. نکاح، حقیقت در عقد و مجاز در وطی است و هدف از آن آرامش و سکون زوجین می‌باشد و توالد و تناسل تنها یکی از آثار آن است نه هدف آن. آنچه از حدیث «المؤمنون عند شروطهم» استثنا و مورد نهی واقع شده است، شرط عدم اباحه و یا عدم استحباب توالد می‌باشد که این شرط مخالف کتاب و سنت است. چنین شرطی از باب «الشرط لیس بمشرع» نیز شرط صحیحی نمی‌باشد. بنابراین نکاح اعم از دائم و موقت را می‌توان مشروط به شرط عدم توالد و تناسل کرد و این شرط مغایرتی با شرع و حقوق موضوعه ندارد.

کلیدواژه‌ها

  1. القرآن الکریم
  2. نهج البلاغه

الف. فارسی

  1. امامی، حسن (1371)، حقوق مدنی، تهران: کتابفروشی اسلامیه، ج4
  2. جوادی آملی، عبدالله (1384)، حق و تکلیف در اسلام، قم: مرکز نشر اسراء، ج1
  3. خامنه‌ای، علی (1384)، مطلع عشق، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی
  4. روشن، محمد (1390)، حقوق خانواده، تهران: انتشارات جنگل، جاودانه
  5. شایگان، علی (1375)، حقوق مدنی، قزوین: انتشارات طه
  6. شهیدی، مهدی (1386)، شروط ضمن عقد، تهران: انتشارات مجد
  7. صفایی، حسین و امامی، اسدالله (1392)، مختصر حقوق خانواده، تهران: انتشارات میزان
  8. صفایی، حسین (1391)، حقوق مدنی، تهران: انتشارات میزان، ج2
  9. عباسی، مجید (1391)، «وضعیت حقوقی شروط ناظر بر روابط جنسی زوجین»، فصلنامه خانواده پژوهی، دوره هشتم، شماره 30
  10.  قنبرپور، بهنام و نقیبی، ابوالقاسم (1392)، «بررسی مشروعیت شرط عدم تمکین در عقد نکاح»، فصلنامه پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، شماره 33.
  11.  کاتوزیان، ناصر (1368)، حقوق خانواده، تهران: انتشارات بهنشهر، ج1
  12.  کاتوزیان، ناصر (1372)، قواعد عمومی قراردادها، تهران: انتشارات مدرس با همکاری شرکت بهمن برنا، ج1
  13.  محقق داماد یزدی، مصطفی (1368)، بررسی فقهی حقوقی خانواده، قم: انتشارات علوم اسلامی

ب. عربی

  1. ابن منظور، جمال الدین (1414ه.ق)، لسان العرب المحیط، بیروت: دار لسان العرب، ج3
  2. انصاری، مرتضی (1420ه.ق)، المکاسب، تهران: مؤسسه اعلمی، ج1
  3. ایروانی، باقر (1427ه.ق)، دروس تمهیدیه فی الفقه الاستدلالی، قم: دارالفقه للطباعه و النشر، ج2
  4. بجنوردی، محمد (1419ه.ق)، القواعدالفقهیه، تحقیق مهدی مهریزی، قم: نشر الهادی، ج3
  5. جبعی، زین الدین (شهید ثانی) (1418ه.ق)، مسالک الافهام فی شرایع الاسلام، قم: موسسه المعارف الاسلامیه، ج8
  6. جزیری، عبد الرحمن (1406ه.ق)، الفقه علی المذاهب الاربعه و مذهب اهل البیت (ع)، بیروت: دارالثقلین، ج4
  7. حسینی مراغی، میر عبدالفتاح (1418ه.ق)، العناوین الفقهیه، قم: مؤسسه نشر اسلامی، ج2
  8. حر عاملی، محمد (1412ه.ق)، تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، قم: مؤسسه آل‌البیت (ع)، ج3
  9. حر عاملی، محمد، (1412ه.ق)، وسایل الشیعه، قم: مؤسسه آل‌البیت (ع)، ج21
  10.  حلی، حسن (محقق حلی) (1409ه.ق)، قواعد الاحکام فی المسائل الحلال و الحرام، تهران: انتشارات استقلال، ج2
  11. حلی، محمد (فخرالمحققین) (1389ه.ق)، ایضاح الفوائد فی شرح المشکلات القواعد، قم: مؤسسه اسماعیلیان، ج3
  12.  خویی، ابوالقاسم (1416ه.ق)، منهاج الصالحین، بیروت: انتشارات دارالزهراء، ج2
  13.  راوندی، قطب (1405ه.ق)، فقه القرآن، قم: انتشارات کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، ج2
  14.  درویش، محی الدین (1430ه.ق)، اعراب القرآن الکریم، بیروت: الیمامه: دار ابن کثیر، ج6
  15.  سیستانی، علی (1417ه.ق)، منهاج الصالحین، قم: دفتر آیت الله سیستانی، ج3
  16.  سیوری، جمال الدین (1384ه.ق)، کنز العرفان فی فقه القرآن، تهران: انتشارات مرتضوی، ج2
  17.  طوسی، محمد (شیخ طوسی) (1351)، مبسوط فی فقه الامامیه، قم: المکتبه المرتضویه، ج4
  18.  عاملی، زین الدین (شهید ثانی) (1423ه.ق)، الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، قم: مؤسسه گنج عرفان، ج2
  19.  فومنی گیلانی، محمد تقی (1426ه.ق)، جامع المسائل، قم: دفتر آیت الله گیلانی، ج4
  20.  کرکی، علی (محقق ثانی) (1411ه.ق)، جامع المقاصد فی شرح القواعد، قم: مؤسسه آل‌البیت (ع)، ج12
  21.  کلینی، محمد، (1407ه.ق)، اصول کافی، تهران: دارالکتب الإسلامیه، ج4
  22.  محمود عبد الرحمن (بی تا)، معجم المصطلحات و الفاظ الفقهیه، قاهره: دارالفضیله
  23.  موسوی خمینی، روح الله (1368)، تحریر الوسیله، قم: دفتر انتشارات اسلامی، ج2
  24.  نائینی، محمد حسین (1373)، منیه الطالب فی حاشیه المکاسب، تهران، المکتبه المحمدیه.
  25. نجفی، محمد حسن (صاحب جواهر)، (1433ه.ق)، جواهر الکلام فی ثوبه الجدید، تهران: مؤسسه دائره المعارف الفقه الإسلامی، ج15
  26. نجفی، محمد حسن، (صاحب الجواهر)، (1404ق)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، جلد 29، چاپ 7، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  27. نراقی، احمد، (1415ه.ق)، مستند الشیعه فی احکام الشریعه، قم: مکتبه المرتضویه لإحیاء الآثار الجعفریه، ج2
  28. نراقی، احمد، (1417ه.ق)، عوائد الایام فی بیان قواعد الاحکام، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.

نوری، حسین (1407ه.ق)، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، قم: مؤسسه آل‌البیت (ع)، ج14