نوع مقاله : مقاله تخصصی
نویسندگان
1 عضو هیأت علمی دانشگاه امام صادق علیه السلام
2 کارشناس ارشد حقوق جزا و جرم شناسی
چکیده
در حقوق کیفری اسلام و ایران، یکی از شرایط ثبوت قصاص بر جانی، فقدان رابطه ابوت میان جانی و مجنیعلیه میباشد. به موجب این شرط، چنانچه پدری مرتکب جنایت عمدی بر فرزند خود شود، محکوم به قصاص نخواهد شد. در این میان، امکان یا عدم امکان تسری این حکم به سایر افراد نظیر جد پدری و مادر مقتول و همچنین امکان یا عدم امکان تقاضای قصاص پدر از جانب فرزندش، به عنوان ولیدم مقتول از جمله مسائل و ابهامات مطروحه است. به عبارت دیگر آیا ادله مربوط به عدم قصاص پدر در قبال فرزند شامل جد پدری یا مادر مقتول نیز میگردد یا خیر؟ و آیا این ادله، مواردی را که فرزند به عنوان ولیدم مقتول تقاضای قصاص پدر خود را مینماید در بر میگیرد یا خیر؟ در این مقاله تلاش بر آن است تا ضمن بررسی دقیق مبانی فقهی و حقوقی تحولات قانونی در این زمینه، به تشریح نقاط قوت و ضعف قانون جدید پرداخته شود تا زمینه برای شناخت هر چه بهتر این قانون و مرتفع ساختن موارد نقص آن در اصلاحات بعدی قانون فراهم گردد. همچنین در موارد سکوت قانون با مشخص کردن نظر مشهور فقهی به ارائه راهکار عملی برای محاکم پرداخته شود.
کلیدواژهها
الف. فارسی
10. گلدوزیان، ایرج (1383)، محشای قانون مجازات اسلامی1370، تهران: مجد.
11. گلدوزیان، ایرج (1392)، محشای قانون مجازات اسلامی بر مبنای قانون مصوب 1/2/1392، تهران: مجد.
12. میر محمد صادقی، حسین (1392)، حقوق کیفری اختصاصی (1) جرایم علیه اشخاص، تهران: میزان.
13. ولیدی، محمد صالح (1392)، شرح بایسته های قانون مجازات اسلامی در مقایسه و تطبیق با قانون سابق، تهران: جنگل.
ب. عربی
14. القرآن الکریم.
15. اصفهانى، فاضل هندى، محمد بن حسن (1416هـ.ق)، کشف اللثام و الإبهام عن قواعد الأحکام، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
16. حر عاملی، محمد بن حسین (1429هـ.ق)، وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، قم: نشراسلامیه.
17. حسینی روحانی، سید محمد صادق (1412هـ.ق)، فقه الصادق (علیهالسلام)، قم: موسسه دارالکتب، چاپ سوم.
18. حلّى، علامه، حسن بن یوسف بن مطهر اسدى (1410هـ.ق)، إرشاد الأذهان إلى أحکام الإیمان، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، جلد2.
19. حلّى، علامه، حسن بن یوسف بن مطهر اسدى (1413هـ.ق)، قواعد الأحکام فی معرفة الحلال و الحرام، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، جلد3.
20. حلّى، علامه، حسن بن یوسف بن مطهر اسدى (1420هـ.ق)، تحریر الأحکام الشرعیة على مذهب الإمامیة (ط - الحدیثة)، قم: مؤسسه امام صادق علیه السلام، جلد2.
21. حلّى، محقق، نجم الدین، جعفر بن حسن (1408هـ.ق)، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، قم: مؤسسه اسماعیلیان، جلد4.
22. خوانسارى، سید احمد بن یوسف (1405هـ.ق)، جامع المدارک فی شرح مختصر النافع، قم: مؤسسه اسماعیلیان، جلد5.
23. طوسى، ابو جعفر، محمد بن حسن (1387هـ.ق)، المبسوط فی فقه الإمامیة، تهران: المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة، جلد7.
24. طوسى، ابو جعفر، محمد بن حسن (1407هـ.ق)، الخلاف، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، جلد5.
25. عاملى، شهید اول، محمد بن مکى (1410هـ.ق)، اللمعة الدمشقیة فی فقه الإمامیة، بیروت: دار التراث - الدار الإسلامیة.
26. عاملى، شهید ثانى، زین الدین بن على (1410هـ.ق)، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة (المحشّى - کلانتر)، قم: کتابفروشى داورى، جلد10.
27. عاملى، شهید ثانى، زین الدین بن على (1413هـ.ق)، مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام، قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة، جلد15.
28. موسوی بجنوردی، سید محمد (1382)، فقه تطبیقی (بخش جزایی)، تهران: پژوهشکدهامامخمینیوانقلاباسلامی.
29. موسوی خویى، سید ابو القاسم (1422هـ.ق)، مبانی تکملة المنهاج، قم: مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی ره، جلد42 موسوعه.
30. موسوی، خمینى، سید روح اللّه (بی تا)، تحریر الوسیلة، قم: مؤسسه مطبوعات دار العلم، جلد2.
31. نجفى، صاحب الجواهر، محمد حسن (1404هـ.ق)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، جلد42.
32. الکاسانی، علاءالدین بن مسعود، بدایع الصنایع، گردآوری شده در الموسوعات الفقهیة توسط علی اصغر مروارید، چاپ اول، دارالتراث، بیروت، 2001، ج5، ص21 .