مبانی فقهی و حقوقی پرداخت نفقه به زن در ایام عده وفات

نوع مقاله : مقاله تخصصی

نویسندگان

1 استادیار دانشکده معارف اسلامی و حقوق دانشگاه امام صادق (ع)

2 کارشناس ارشد حقوق خصوصی

چکیده

یکی از رویکردهای مجلس قانونگذاری بعد از انقلاب اسلامی ایران، اصلاح موادی از قانون مدنی به جهت تعمیم و گسترش حمایت‏های قانونی از زنان بوده است. ماده 1110 ق.م به همراه مواد 1107 و 1133 ق.م تحت عنوان «قانون اصلاح موادی از قانون مدنی» در نهم آبان 81 اصلاح گردید. ماده 1110 سابق تصریح نموده بود: «زن در عده وفات نفقه ندارد.» در اصلاح اخیر، ماده به این صورت تغییر یافت: «در ایام عده وفات، مخارج زندگی زوجه عندالمطالبه از اموال اقاربی که پرداخت نفقه به عهده آنان است (در صورت عدم پرداخت) تأمین می‏گردد.»
این مقاله ضمن این‏که نفقه عده وفات را در فقه مورد پژوهش قرار داده، به ذکر شرح مفسران در خصوص آیه 240 سوره بقره که موضوع آن وصیت به انفاق در زمان عده وفات می‏باشد، پرداخته است. در نهایت نیز با تکیه بر مشروح مذاکرات مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان، درصدد تبیین و تفسیر این ماده و ایرادات وارد بر آن برآمده و پیشنهاداتی را نیز، ارائه نموده است.

کلیدواژه‌ها

1. امامی، حسن (1373)، حقوق مدنی، تهران: انتشارات اسلامیه، ج5
2. بازگیر،یداللّه (1386)، قانون مدنی در آئینه آرای دیوانعالی کشور «حقوق خانواده»، تهران: فردوسی، ج1
3. جعفری لنگرودی، محمد جعفر (1368)، حقوق خانواده، تهران: گنج دانش
4. جعفری لنگرودی، محمد جعفر (1376)، مقدمه عمومى علم حقوق، تهران: گنج دانش
5. جناتی شاهرودی، محمد ابراهیم (1375)، منابع اجتهاد از دیدگاه مذاهب اسلامی، تهران: نشر میزان
6. جوادی آملی، عبدالله (1387)، تفسیر تسنیم، تهران: مرکز نشر اسرا، ج11
7. حائرى شاهباغ، سید علی (1376)، شرح قانون مدنى، تهران: گنج دانش، ج1
8. حجتی، محمدباقرو بی‌آزار شیرازی، عبدالکریم (1372)، تفسیر کاشف ترسیمی از چهره موزون سور قرآن، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی
9. دهخدا، علی اکبر(1347)، لغت نامه دهخدا، تهران: انتشارات دانشگاه تهران
10. سبحانی، جعفر (1364)، تفسیر صحیح آیات مشکله قرآن، تهران: انتشارات سجاد
11. شایگان، سید علی (1375)، حقوق مدنی، تهران: انتشارات طه
12. شبیرى زنجانى، سید موسى (1419ه.ق)،کتاب نکاح، قم: مؤسسه پژوهشى رأى‌پرداز، ج17
13. صفایی، سیدحسین و امامی، اسدالله (1386)، مختصر حقوق خانواده، تهران: نشر میزان 
14. صفائی، سید حسین(1391)، حقوق مدنی اشخاص و محجورین، تهران: سمت
15. قاسم زاده، سید مرتضی و طالقانی، محمود (1370) ، پرتوی از قرآن، تهران: شرکت سهامی انتشار، ج1
16. طاهری، حبیب الله (1375)، حقوق مدنی، قم: دفتر انتشارات اسلامی، ج5
17. عدل، مصطفی (1308)، حقوق مدنی، تهران: انتشارات طه
18. کاتوزیان، ناصر (1371)، حقوق خانواده، تهران: شرکت سهامی انتشار، ج1
19. کاتوزیان، ناصر(1390)، دوره حقوق مدنی قواعد عمومی قراردادها، تهران: شرکت سهامی انتشار، ج2
20. گواهی، زهرا (1373)، بررسی حقوق زنان در مسئله طلاق،‌ تهران: چاپ سازمان تبلیغات اسلامی
21. محقق داماد، سید مصطفی (1372)، بررسی فقهی حقوقی خانواده- نکاح و انحلال آن، تهران: علوم اسلامی.
22. مدیر شانه چی، کاظم (1378)، آیات الاحکام، تهران: سمت
23. مرکز تحقیقات شورای نگهبان (1383)، مجموعه نظریات شورای نگهبان در مورد مصوبات مجلس شورای اسلامی دوره ششم، تهران: نشر دادگستر
24. مکارم شیرازی، ناصر(1366)، تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب الاسلامیه، ج2 و 3
25. هاشمی، اکبر (1366)، تفسیر راهنما، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، ج2
26. یثربی قمی، علی(1387)، حقوق خانواده در قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران، تهران: انتشارات سمت
27. مسلم نیشابورى، ابوحسین(1408ه.ق)، الصحیح، بیروت: دارالفکر، ج4
28. معرفت، هادی (1371)، التمهید فی علوم القرآن، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی و معاونت پژوهشی
29. مغنیه، محمدجواد (1421ه.ق)، الفقه علی المذاهب الخمسه، بیروت: دارالجواد، ج2
30. مفید، محمّد بن محمد بن نعمان عکبرى (1413ه.ق)، المقنعة، قم: کنگره جهانى هزاره شیخ مفید
31. مقدسی، عبد الرحمن بن إبراهیم بن أحمد (1424ه.ق)، العدة شرح العمدة، القاهره: دار الحدیث
32. نجاشى، ابو الحسن، احمد بن على (1407ه.ق)، رجال النجاشی - فهرست أسماء مصنفی الشیعة، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم
33. روزنامه رسمی (1381)، مذاکرات جلسه علنی مجلس شورای اسلامی، جلسه 243، شماره 16756 تاریخ 3/6/81